Ακολουθεί αναλυτικά το πλήρες κείμενο της ομιλίας.
Ευχαριστώ κ. Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι,
Με την εισαγωγή της δυνατότητας έκδοσης διαταγής πληρωμής από τις διοικητικές συμβάσεις, ειδικά για μη αμφισβητούμενες που έχουν ελεγχθεί από δημοσιονομικής άποψης χρηματικές αξιώσεις, ολοκληρώνεται η αποτελεσματική εναρμόνιση του ελληνικού δικαίου προς τις Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι νέες ρυθμίσεις κατοχυρώνουν μια ταχεία, μονομερή και φιλική προς τον πολίτη διαδικασία δικαστικής αναγνώρισης απαιτήσεων. Με αυτήν την έννοια, συμφωνούμε, ουσιαστικά και νομοτεχνικά, με την επιχειρούμενη συμπλήρωση των διατάξεων του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας.
Στο άρθρο 272Α περιγράφονται με κάθε λεπτομέρεια οι προϋποθέσεις που πρέπει να συντρέχουν για να ζητηθεί η έκδοση της διαταγής πληρωμής. Πρόκειται για μια σημαντική καινοτομία, όπως είπαμε, διότι για πρώτη φορά δίνεται στα Διοικητικά μας Δικαστήρια η δυνατότητα να επιληφθούν άμεσα μιας υπόθεσης και να προσδώσουν εκτελεστό χαρακτήρα σε μια αξίωση κατά του Δημοσίου.
Φυσικά, όπως εξηγήθηκε επαρκώς, επιβάλλεται η απαίτηση να είναι «μη αμφισβητούμενη». Να έχει εκκαθαρισθεί το ποσό, να έχει, δηλαδή, ολοκληρωθεί ο δημοσιονομικός της έλεγχος της δαπάνης και το μόνο που απομένει να είναι η εκταμίευση. Όπως ορθά αναφέρεται στην Αιτιολογική Έκθεση, τούτο είναι αναγκαίο, προκειμένου να δημιουργηθεί το απαραίτητο δικαιοπολιτικό θεμέλιο για την ικανοποίηση της ένδικης αξίωσης.
Επίσης, όπως απαιτεί και η Οδηγία, θα πρέπει η αξίωση αυτή να πηγάζει από διοικητική σύμβαση, στο πλαίσιο εμπορικής συναλλαγής. Εδώ είναι κρίσιμο να αποσαφηνίσουμε και να καταστεί γνωστό στο χώρο των συναλλαγών ποιες κατηγορίες υποθέσεων εμπίπτουν στη νέα ρύθμιση. Με αυτόν τον τρόπο θα εξασφαλίσουμε τη μέγιστη αξιοποίηση του νέου δικαστικού μηχανισμού και θα αποφευχθούν αστοχίες και σφάλματα.
Στη συνεχεία, στα επόμενα προτεινόμενα άρθρα ακολουθεί εξαντλητική περιγραφή της ίδιας της διαδικασίας έκδοσης της διαταγής πληρωμής. Παρατηρούμε ότι η νέα διαδικασία προσομοιάζει αρκετά με εκείνη που ακολουθείται στην Πολιτική Δικαιοσύνη, ήδη εδώ και αρκετές δεκαετίες. Κάτι τέτοιο φαίνεται ορθό και επιθυμητό γιατί δεν προκαλεί περιττή σύγχυση στη νομική κοινότητα και στο χώρο των συναλλαγών που θα κληθούν να αξιοποιήσουν τον νέο θεσμό.
Φυσικά, εισάγονται και ορισμένες βασικές αποκλίσεις από τη διαταγή πληρωμής της Πολιτικής Δικονομίας. Επί παραδείγματι, στη νέα διαδικασία θα απαιτείται επίδοση της αίτησης στον αντισυμβαλλόμενο. Κι αυτό είναι αναγκαίο, προκειμένου να επισπευσθεί ο προληπτικός έλεγχος της δαπάνης. Ορθά ο νόμος στο άρθρο 272Γ παρ. 5 τάσσει προθεσμία στη δημόσια Αρχή προκειμένου να προσκομίσει τη σχετική υπηρεσιακή βεβαίωση, η οποία θα έχει το αποτέλεσμα του ελέγχου και επίσης ορθά προβλέπεται τεκμήριο θετικού ελέγχου σε περίπτωση απραξίας του Δημοσίου.
Ενδεχομένως, ωστόσο, η προθεσμία αυτή φαντάζει ασφυκτική. Οι τριάντα ημέρες ενδέχεται να είναι λίγες για να διεκπεραιωθεί ένας φάκελος, να τελειώσουν τα θέματα νομιμότητας και κανονικότητας της δαπάνης -ο οποίος πολλές φορές είναι βαθύς – και να εκδοθεί το ένταλμα πληρωμής.
Για τον λόγο αυτό, και για να αποφύγουμε τον κίνδυνο η διάταξη να εκφυλισθεί σε απλό ευχολόγιο ή και αντικείμενο καταχρήσεων, ίσως θα ήταν σοφότερο να προβλέπαμε μια κατά τι μακρύτερη προθεσμία, η οποία να είναι πιο ρεαλιστική και δεν θα επιβαρύνει τη συνολική διάρκεια της διαδικασίας.
Μιλώντας για προθεσμία, ελπίζουμε ότι και το εξηκονθήμερο που τάσσει το σχέδιο νόμου στο νέο άρθρο 272Δ για την έκδοση της διαταγής θα τηρηθεί πιστά. Γνωρίζουμε φυσικά την πάγια νομολογία των ανώτατων Δικαστηρίων που κάνουν λόγο για ενδεικτικές και όχι δεσμευτικές προθεσμίες έκδοσης αποφάσεων. Αναγνωρίζουμε επίσης τον τεράστιο όγκο των εκκρεμών υποθέσεων, ειδικά στη Διοικητική Δικαιοσύνη, αλλά νομίζω πως όλοι θα συμφωνήσουμε ότι ένα από τα βασικά κριτήρια επιτυχίας της νέας αυτής διαδικασίας θα είναι η συνολική διάρκειά της, από την κατάθεση της αίτησης μέχρι την απόκτηση του εκτελεστού τίτλου. Το γεγονός ότι πρόκειται για ενσωμάτωση ευρωπαϊκής Οδηγίας που κάνει λόγο για διαδικασίες συνολικής διάρκειας ενενήντα ημερών συνηγορεί υπέρ της άποψής αυτής.
Στο άμεσο μέλλον και εφ’ όσον έχουμε την αναμενόμενη χρήση του νέου θεσμού από τους πιστωτές του Δημοσίου, φρονούμε ότι θα πρέπει να παρακολουθείται στενά ο μέσος χρόνος έκδοσης των διαταγών πληρωμής ανά την Ελλάδα και να λαμβάνονται άμεσα μέτρα για την ενίσχυση των αντίστοιχων Τμημάτων των Διοικητικών Πρωτοδικείων που παρουσιάζεται υστέρηση. Θα πρέπει, δηλαδή, κατά το δυνατόν το πρόβλημα να αντιμετωπίζεται εν τη γενέσει του, έτσι ώστε να αποφευχθεί η δημιουργία των καθυστερήσεων που εντοπίζονται σε άλλες δικαστικές διαδικασίες.
Επίσης, για το θέμα του δικαστικού ενσήμου, που πρέπει να συνοδεύει την αίτηση έκδοσης της διαταγής πληρωμής: Παρατηρούμε ότι το σχέδιο στο άρθρο 272Γ παρ. 4 περιέχει μια αρκετά σημαντική διαφορά σε σχέση με το αρχικό κείμενο που είχε τεθεί προς δημόσια διαβούλευση τον προηγούμενο Οκτώβριο. Το δικαστικό ένσημο πλέον ακολουθεί τις γενικές διατάξεις και, αντί για ένα τοις χιλίοις, είναι πλέον οκτώ τοις χιλίοις συν τυχόν προσαυξήσεις. Αντιλαμβανόμαστε ότι κάτι τέτοιο προφανώς επιχειρείται για να επέλθει η αναγκαία ομοιομορφία προς τις διαταγές πληρωμής της Πολιτικής Δικονομίας. Ενδέχεται, ωστόσο, να δημιουργήσει και μια ανησυχία για το ύψος του ενσήμου, με δεδομένο το ύψος των ίδιων των απαιτήσεων που υπάρχουν κατά του Δημοσίου. Πρέπει, δηλαδή, να εξασφαλισθεί ότι το δικαστικό ένσημο δεν θα φθάνει σε αποτρεπτικά επίπεδα που θα ενεργούν εις βάρος του νέου θεσμού. Για τον λόγο αυτό, Κύριε Υπουργέ, ενδεχόμενα θα ήταν χρήσιμο η ρύθμιση να έθετε και κάποιο ανώτατο (ή και κατώτατο) όριο στο συνολικό ύψος του ενσήμου.
Όσον αφορά στις λοιπές ρυθμίσεις: Ορθά και αυτονόητα το σχέδιο νόμου προβλέπει κάθε αναγκαία λεπτομέρεια σχετικά με το ένδικο βοήθημα της ανακοπής κατά της διαταγής πληρωμής. Παρέχεται στον υπόχρεο το δικαίωμα να προβάλει εκ των υστέρων, μετά την έκδοση της διαταγής πληρωμής, τις αντιρρήσεις και τους ισχυρισμούς του και υπό προϋποθέσεις, αφού προηγουμένως έχει ασκήσει την ανακοπή, να επιτύχει και την αναστολή της εκτελεστότητάς της. Με τον τρόπο αυτό διαφυλάσσονται ισόρροπα τα συμφέροντα δανειστή και οφειλέτη από την άποψη της παρεχόμενης δικαστικής προστασίας.
Και φυσικά, ανακύπτει και εδώ το ζήτημα του χρόνου και της συνολικής διάρκειας της διαδικασίας. Ελπίζουμε κι ευχόμαστε η ανακοπή να μην αποδειχθεί η «αχίλλειος πτέρνα» του όλου μοντέλου και οι δίκες που θα ανοίξουν να μην ακολουθήσουν το μέσο όρο διάρκειας των άλλων διαδικασιών στα Διοικητικά Δικαστήρια.
Φυσικά, κάτι τέτοιο προϋποθέτει και μια συνολική αλλαγή νοοτροπίας στην πλευρά του Δημοσίου και στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, έτσι ώστε να αποφεύγεται η άσκοπη άσκηση ενδίκων μέσων και η πολύχρονη, πολυδάπανη για όλους εκκρεμοδικία. Είναι πολύ μεγάλο το θέμα και αξίζει να τύχει της προσοχής του Υπουργείου Δικαιοσύνης συνολικά και στρατηγικά, όχι μόνο με αφορμή το παρόν νομοσχέδιο.
Και βεβαίως έχουμε και το θέμα της αναστολής εκτέλεσης κατά τη διάρκεια της προθεσμίας ανακοπής. Είπα και χθες ότι τούτο μπορεί να εκληφθεί ως δικονομικό προνόμιο του Δημοσίου, που πιθανώς διαταράσσει την ισότητα των διαδίκων και την ισοδυναμία των όπλων τους. Είναι μάλιστα σημαντικό ότι η νομοπαρασκευαστική επιτροπή που συνέταξε το αρχικό σχέδιο δεν είχε προβλέψει κάτι ανάλογο στο άρθρο 272Ζ.
Το παρόν Νομοσχέδιο επιχειρεί να επιφέρει την ταχύτερη ικανοποίηση των εκκαθαρισμένων, ελεγμένων και βεβαιωμένων χρηματικών αξιώσεων των πιστωτών του Δημοσίου και αυτό νομίζω πως είναι αρκετό για να εξασφαλισθεί η αναγκαία συναίνεση στη Βουλή. Με τη νέα διαδικασία, οι δικαιούχοι των μη αμφισβητούμενων χρηματικών απαιτήσεων θα αποκτούν άμεσα εκτελεστό τίτλο. Με αυτό το περιεχόμενο, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις αποτελούν ισχυρότατο όπλο πίεσης στο Δημόσιο για να καταβάλει άμεσα τα χρηματικά ποσά που οφείλει σε προμηθευτές του αλλά και σε χιλιάδες επιχειρηματίες που συναλλάσσονται με το Κράτος και την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Εύλογα, λοιπόν, το νομοσχέδιο αυτό θα μπορούσε να ενταχθεί σε μια συνολική προσπάθεια να αποκατασταθεί η ομαλότητα του συναλλακτικού βίου και να τονωθεί η ρευστότητα της αγοράς. Το ζήτημα είναι, κ. Υπουργέ, να υπάρξει και να υλοποιηθεί αυτή η στρατηγική και από τη σημερινή Κυβέρνηση.
Επί της αρχής, ψηφίσαμε χθες το Νομοσχέδιο. Το ψηφίζουμε και κατ’ άρθρο και ψηφίζουμε και τις τροπολογίες.
Σας ευχαριστώ.